Paryż

Kościół św. Sulpicjusza. Ten powstały w XII wieku kościół, jeden z bardziej znanych w mieście, jest ciekawym przykładem nawarstwiania się stylów architektonicznych. Trwające od poł. XVII w. kolejne przeróbki (1645 Gamard, 1655 — Le Vau) nadały mu formę odpowiednią do pełnionej funkcji — ulubionej świątyni arystokracji zamieszkującej pobliskie Faubourg St-Germain. Budowlę ukończono dopiero w latach 1733-45, kiedy to zwycięzca specjalnie ogłoszonego konkursu G.N. Servandoni zrealizował zaprojektowaną przez siebie monumentalną fasadę.

Servandoni był z pewnością świetnym architektem, ale przeszedł do historii sztuki przede wszystkim jako wybitny scenograf, twórca perspektywy skośnej, autor dekoracji dla wielu teatrów europejskich, m.in. warszawskiego teatru królewskiego, zwanego Operalnią. Przy pracach nad fasadą „św. Sulpicjusza" zapewne korzystał ze swoich teatralnych doświadczeń, gdyż przywodzi ona na myśl bardziej dekorację, niż fronton przeznaczonej do religijnych celów budowli.

Tworzą ją wzorowane na motywie antycznego perystalu dwie spiętrzone kolumnady (dorycka i jońska) oraz umieszczone po bokach dwie niejednakowej wysokości wieże (68 i 73 m). Piękna fasada kryje równie wspaniałe, obszerne trójnawowe wnętrze (140 m długości, 56 m szerokości, 33 m wysokości), do którego prowadzą centralne drzwi z posągami św. Piotra i Pawła, dłuta Thomasa, po bokach. Godne szczególnej uwagi są: rokokowy ołtarz G.M. Oppenordta, dwie wykonane z olbrzymich muszli kropielnice podarowane Franciszkowi I przez Republikę Wenecką oraz jedne z największych na świecie organy (5 klawiatur, 118 rejestrów, 6 588 piszczałek) zbudowane przez Cliquota (mechanizm) i Chalgrina (obudowa). W kaplicy des Saints-Anges — jednej z 18 otaczających część apsydialną — cenne malowidła E. Delacroix: na plafonie „Św. Michał zabijający smoka", na dwóch przeciwległych ścianach sceny biblijne: „Wypędzenie Heliodora ze świątyni" i „Walka Jakuba z aniołem". W okresie Konwentu kościół zamieniono na Świątynię Zwycięstwa.

Przed budynkiem harmonizująca z otoczeniem „fontanna czterech biskupów" zbudowana w 1844 roku przez L.T.J. Viscontiego — autora grobowca Napoleona.