Montparnasse
Leżącą pomiędzy VI a XIV okręgiem dzielnicę ograniczają avenue du Maine, rue Froidevaux, bd Arago, rue de la Santes, bd de Port Royal, rue d' Assas, rue de Sevres, a wzdłuż i wszerz przecinają bd Montparnasse i bd Raspail. Nazwę Montparnasse nadali jej studenci Sorbony, którzy w początku XVIII wieku ochrzcili tak pagórek gruzu pochodzącego z tamtejszych kamieniołomów. Teren ten ze względu na czyste powietrze i obfitość zieleni upodobali sobie od XVII w. artyści i pisarze.
W wieku XIX osiedlili się tu m.in. Chateaubriand, Hugo, Balzak, Saint-Beuve. Później: Rimbaud, Gaugin, Rousseau Celnik. Stanowili oni oryginalne sąsiedztwo dla licznie rozlokowanych w okolicy klasztorów, szkół, chłopskich gospodarstw i winnic.
Była jeszcze jedna przyczyna, kto wie czy nie najważniejsza, rosnącej popularności tej odległej od centrum dzielnicy. Wraz z nałożeniem wysokiego podatku na sprzedawany w obrębie miasta alkohol, od XVIII w. zaczęły tu powstawać różnego rodzaju lokale gastronomiczne. Razem z napływem zwabionych tanimi trunkami klientów rosła liczba piwiarni, winiarni, szynków, itp. Obok nich zakładano teatry i sale tańca — największa ich ilość powstała na rue Gaite i ulicach przyległych. Szybko też pojawiły się tu, pochodzące zwłaszcza z Bretanii, przedstawicielki najstarszego zawodu świata. Na początku XX w. rue Gaite stała się sercem Montparnasse — wielkim ośrodkiem życia kulturalnego i rozrywkowego. Działały na niej słynne teatry rewiowe: Montparnasse, Gaite-Montparnasse, Cassino-Montparnasse i najsłynniejszy z nich Bobino. Występowali w nich najznakomitsi francuscy piosenkarze z M. Chevalierem i E. Piaff na czele. Wielką sławą cieszyła się też sala tańca Bal Bullier. Wtedy też zaczęli się tu osiedlać artyści pochodzący z całej Europy i obu Ameryk. Dominowali jednak malarze, którzy utworzyli kolonię artystyczną nazwaną z czasem Ecole de Paris. Termin ten, wprowadzony przez A. Ozenfanta, jest pojęciem umownym, nie nazywa bowiem ani szkoły w dosłownym znaczeniu, ani żadnej jednoznacznie określonej tendencji twórczej. Podstawową cechą Ecole de Paris była swobodna wymiana doświadczeń twórczych pomiędzy artystami reprezentującymi różne kierunki.
Najwcześniej osiedlili się tu kubiści, m.in. Picasso, Mondrian, Archipenko i Gris. W latach 1918-24 prym wiedli artyści zbliżeni do ekspresjonizmu: Modigliani, Soutine, Chagall, Kisling, Zak. Równie wybitna była reprezentacja surrealistów z de Chirico, Miró, Ernstem i Dalim na czele. Około 1930 roku powstał tzw. Cercie et Carre — ugrupowanie skupiające reprezentantów malarstwa abstrakcyjnego. Nierozłącznymi towarzyszami malarzy byli marszandzi z najsłynniejszym z nich — Polakiem Leopoldem Zborowskim, założycielem mieszczącej się przy rue Joseph Bara Galerie Zboro, która wylansowała twórczość Modiglianiego, Utrilla i Soutine'a. Obok malarzy osiedlali się tutaj, bądź bywali stałymi gośćmi, poeci i pisarze: Apollinaire, Jacob, Pound, Erenburg, Hemingway, Miller, G. Stein; muzycy (Gershwin); krytycy, dziennikarze i działacze polityczni (Lenin, Trocki).
Najważniejszymi punktami dzielnicy — oczywiście obok pracowni były kawiarnie, wśród których największą sławę zdobyły: Closerie de Lilas, cafe de la Coupole, cafe Vigourelles, cafe de la Rotonde i cafe du Dome. Zwłaszcza te dwie ostatnie, położone. vis a vis i stale ze sobą rywalizujące. Jednak z wielu względów popularniejszą była Rotonde, założona w 1911 roku przez Libiona.
Genialnym pociągnięciem Libiona, rozumiejącego mentalność i gusty swoich gości, było zalecenie kelnerom, by nie żądali od klientów, po pierwszym zamówieniu, dalszej konsumpcji. Można więc było spokojnie godzinami wysiadywać przy pustym kieliszku. Libion przymykał również oko na ilość konsumowanych rogalików, a nawet udzielał kredytu klientom, o których wiedział, że grosza przy duszy nie mają. Mówił o nich: „Ci ludzie zwracają na siebie uwagę i dzięki nim moja kawiarnia stanie się sławna" (...) skłaniał ich, aby przynosili swoje obrazy i rozwieszał je na ścianach.
J.P. Crespelle
Rotonde była ulubionym lokalem przybyszów ze Wschodu (Polaków, Rosjan, Żydów). Starsza o 15 lat cafe du Dome (108, bd du Montparnasse) cieszyła się popularnością u Niemców i Skandynawów.
Od XIX w. stałymi gośćmi Montparnasse byli Polacy. Przy bd Montparnasse nr 80 wznosi się zbudowany przez Viollet-le-Duca gmach, w którym mieściła się do 1871 roku, założona z inicjatywy księcia A.J. Czartoryskiego Wyższa Szkoła Polska (na budynku herb Polski, Litwy i Rusi). Polacy bywali często studentami tutejszych prywatnych szkół artystycznych. Do znanej Academie Calarossi uczęszczali S. Wyspiański, J. Mehoffer i W. Tetmajer. Później mieszkali tu tak znani artyści jak: W. Ślewiński, J. Pankiewicz, T. Makowski, O. Boznańska i wielu innych.
Cimetiere du Montparnasse — jeden z największych w mieście cmentarzy. Miejsce spoczynku wielu wybitnych osobistości: Bourdelle, Saint-Sans, Franc, Maupassant, Huysmans, gen. Mierosławski.
W latach sześćdziesiątych podjęto decyzję o modernizacji trochę już podówczas zapomnianej dzielnicy. Na terenach przeznaczonego do rozbiórki starego dworca kolejowego Gare Montparnasse postanowiono wznieść nowy ośrodek komunikacyjno-administracyjny. Przy avenue du Maine powstał nowoczesny dworzec (Gare du Majne) składający się z trzech 17 piętrowych bloków oraz budząca wiele kontrowersji Tour Montparnasse — owalny biurowiec liczący 210 m wysokości. Na 59 piętrze najwyższy taras widokowy w Paryżu.
