XIX w.
W okresie drugiego Cesarstwa (1852-1870), które nastało po trzech latach rządów „drugiej republiki", Paryż ponownie odzyskuje swą dawną rangę i prestiż światowej metropolii, dyktującej kierunki w sztuce, narzucającej reszcie Europy style, mody, określającej aktualne kryteria dobrego smaku. Służą temu wszystkiemu również monumentalne zamierzenia architektoniczne. Miasto jest przekształcane przez prace prefekta Sekwany, barona Haussmanna. „Wielka przebudowa" zaczęła się od wyburzenia około 30 tys., czyli połowy, domów. Następnie wytyczone zostały wielkie aleje współczesnego Paryża, przerzucone mosty, powstały nowe dzielnice. Paryż się zazielenił: obsadzono drzewami 60 kilometrów bulwarów i alei, stworzono wielkie rezerwaty zieleni w postaci licznych parków, z Laskiem Bulońskim i Laskiem Vincennes na czele. W wyniku tej przebudowy liczba mieszkańców miasta przekracza granicę miliona. Oddano wówczas dwa dworce kolejowe: Gare de l'Est (r. 1852) i Gare du Nord (r. 1865), wzniesiono Nowy Luwr, gmach Opery. Wszystko to projektowano w duchu eklektyzmu, swobodnie mieszając style w pogoni za godnym cesarstwa przepychem i wystawnością. Za to nowe więzienie — La Santee, rozpoczęte w roku 1865, wzorowano na surowym stylu romańskim.
Niepowodzenia wojenne roku 1870 doprowadzają pod Paryż Niemców. Oblężenie i ostrzeliwanie trwa od 19 września. W mieście zapanował głód. Rząd tymczasowy podpisuje z Niemcami 28 stycznia 1871 roku zawieszenie broni, które poprzedza wybór zgromadzenia mającego zdecydować o pokoju na warunkach niemieckich lub kontynuowaniu wojny; przewidywana jest również okupacja stolicy. Społeczność paryska zorganizowana zbrojnie w Gwardię Narodową odrzuca warunki niemieckie jako upokarzające (oddanie fortyfikacji, rozbrojenie armii, oddanie Niemcom Alzacji i części Lotaryngii, wysoka kontrybucja). 28 lutego Zgromadzenie Narodowe zatwierdziło takie właśnie warunki pokoju. Konflikt wewnętrzny wybuchł 18 marca, kiedy to Gwardia Narodowa odmówiła zwrócenie rządowi Adolfa Thiers dział zakupionych ze składek paryżan. Nie udała się próba odzyskania tych dział przez armię rządową, skutkiem czego było zupełne zerwanie między rządem chroniącym się w Wersalu a paryżanami, którzy obwołali 26 marca 1871 Komunę. Tyle z pobudek patriotycznych, ile z powodu obaw związanych z zagrożeniem, za jakie lud Paryża uznawał skład Zgromadzenia Narodowego, w którym większość głosów posiadali monarchiści, paryżanie ruszyli do powstania. Podczas dwóch miesięcy Komuna opierała się obozowi rządowemu. Wojska wersalskie weszły do Paryża 21 maja. Do 28 maja zaciekłe walki krwawego tygodnia przetoczyły się przez miasto. Aby odwlec nastanie Wersalu powstańcy podłożyli ogień pod licznymi budynkami publicznymi, zwłaszcza pod pałacem Tuileries, i rozstrzelali zakładników, w tym biskupa Paryża. Z drugiej strony — obóz Wersalski rozstrzelał bez sądu tysiące paryżan: było co najmniej 20 000 ofiar. Należy wspomnieć, że Komuna doprowadziła do zburzenia bądź zniszczenia wielu paryskich zabytków.
Trzecia Republika podźwignęła miasto z ruin, dokończyła Operę, odbudowała niektóre z zabytkowych budowli. Wielkie wystawy światowe mające miejsce w latach 1855, 1867, 1878, 1889 i 1900 są okazją do zbudowania pałacu Trocadero, wieży Eiffel'a, mostu Aleksandra III. Z innych wielkich prac wykonano między innymi konstrukcję sieci metro (otwarcie w 1900 roku). W drugiej połowie XIX wieku Paryż zaczął zasługiwać sobie na miano stolicy kulturalnej świata. Przybywający licznie do miasta goście, pisarze, artyści z różnych krajów utrzymywali tu swoisty klimat kosmopolityzmu, który zintensyfikował się w drugiej połowie XIX wieku i królował aż do wybuchu wojny światowej. Osobowości tak odmienne, jak: Zygmunt Freud, Oskar Wilde, Henry James, później zaś Kandinsky i Rilke, przybywali, by w Paryżu szukać podniet myślowych oraz inspiracji artystycznych. W tym czasie pojawiły się nowe tendencje w malarstwie, korzystające z dorobku wielu kultur: przyswojono sztukę holenderską (szkoła pejzażystów z Barbizon), neo-prymityw niemiecki, rafaelizm i prerafaelizm, Rubensa i Tycjana (Delacroix), malarstwo hiszpańskie i flamandzkie (Courbet, wczesny Manet), japońskie drzeworyty (Tissot, Manet, Whistler), a po prezentacjach sztuki orientalnej i prymitywnej, formy Azji i Pacyfiku (Gaugin). W środku tego bogactwa kulturowego jeden kierunek zdecydowanie się wyróżnił — to modernizm, objawiający się np. w ulotności impresjonistów (Manet, Degas, Cezanne, Monet, Renoir i in.). Francuskie „modernite" oznacza „nowoczesność". Hasło zerwania z tradycją najwymowniej sformułował Edmont Duranty wzywając, by „Spalić Luwr". Paryż stał się schronieniem rewolucjonistów, ludzi szukających przyjemności, estetów, wchłaniał świetnie adaptujących się w nim ludzi sztuki — tworzyli tam m.in.: polski malarz Piotr Michałowski, Włosi — Zandomeneghi, Boldini, Modigliani, Czech Mucha, Picasso i jego hiszpańscy przyjaciele, a w okresie rosyjskich pogromów przybyli do Paryża artyści żydowscy: Soutine, Chagall, Pascin, Kisling, Zadkine. W roku 1884 powstał z inicjatywy neoimpresjonistów malarski Salon Niezależnych — instytucja przeciwstawiająca się oficjalnym autorytetom życia kulturalnego epoki. Dzięki Salonowi, szerokiej opinii publicznej stali się znani, oprócz neoimpresjonistów (Seurat, Signac, Redon), m.in. fowiści (Matisse, Derain, Vlaminck) i kubiści (Picasso, Braque).
Tagi: Tanie loty do Paryża, Wrocław Paryż tanie loty, Gdańsk Paryż
