Paryż

Majestatyczna sylwetka kościoła rozpoczętego w roku 1532 przez P. Lemerciera dzisiaj dominuje nad kompleksem nowych Hal. Konsekracja nastąpiła ponad sto lat później w roku 1637. Świątynia powstała na miejscu małej kaplicy St-Agnes, pochodzącej z XII w.

Po P. Lemercier prace kontynuowane były przez N. Lemerciera i Ch. Davida. Mimo, iż kościół rozpoczęto za panowania Franciszka I, będącego wcieleniem idei francuskiego renesansu, budowla ta jest potwierdzeniem przywiązania do architektury gotyckiej. Kościół o długości 88 m, szerokości 42 m i wysokości pod sklepieniem 33 m nawiązuje do planu „Notre-Dame", z podwójnymi nawami bocznymi i przyporami, lecz pilastry w porządku kompozytowym oraz wielkie arkady o pełnym łuku są renesansowe. Po pożarze w latach czterdziestych XIX w. kościół poddany został renowacji pod kierunkiem Baltarda. Na uwagę zasługują witraże w 11 oknach apsyd wykonane w XVII w., nawiązujące również do tradycji średniowiecznych. Przedstawiają św. Eustachego w otoczeniu apostołów oraz Ojców Kościoła. W kościele znajduje się praca Rubensa Uczniowie z Emaus.

St-Eustache to nie tylko zabytek architektoniczny, ale również miejsce ważne dla historii Paryża, Francji. Tutaj byli chrzczeni: Armand du Plesis (Richelieu), Moliere, przyszła madame de Pompadour. Tutaj odbywała się uroczystość związana z przystąpieniem do pierwszej komunii "Króla Słońce". Kościół ten skrywa szczątki poetów: Voiture'a i Benserade'a, admirała de Turville, Colberta, który dzisiaj przyciąga swoim wspaniałym grobowcem (przedstawiono go na nim w pozie oranta). Grobowiec powstał w roku 1686 wg rysunku Le Bruna, wykonał go słynny A. Coysevox. Kościół ten to również ważne miejsce w historii muzyki. W roku 1855 odbyło się prawykonanie Te Deum Berlioza. Usłyszano tu po raz pierwszy Messe de Gran Liszta.